گرید چیست؟

«گرید»یا«پایه کار» عبارت است از قانونمند کردن و مشخص کردن عواملی مانند طول سطرها و فاصله آنها از یکدیگر؛ ایجاد فاصله از صفحه که واژگان در آن قرار گرفته اند از لبه های کاغذ؛ فاصله ستون های حروف از هم و مواردی از این قبیل در یک کتاب یا اثر چاپی.

در صفحه آرایی با رایانه، گرید به معنای تعریف کردن این موارد به صورتی ثابت و مشخص برای رایانه است و در صفحه آرایی کتاب به روش سنتی معروف به « چسب و قیچی» به صفحه ای خط کشی شده بر اساس فاصله و طول سطرها نیاز داریم که علاوه بر واژه های « گرید » یا «پایه کار »، اصطلاح « صفحه ماکت » هم برای آن به کار برده است.

برای رعایت اقتصاد و صرفه جویی در مصرف کاغذ، به طور کلی سطح این حاشیه ها از کتاب های خطی و نخستین کتاب های چاپی، اکنون بسیار کمتر در نظر گرفته مى شود.

امروزه در طراحی گرید کتاب های مختلف، این اصل هنوز هم رعایت مى شود که فاصله سطح حاصل از قرارگیری سطرها در کنار هم، باید کمترین فاصله را از عطف نسبت به بالا یا پایین یا سمت مخالف عطف داشته باشد زیرا این فاصله از میان چهار فاصله حاشیه های صفحه، تنها فاصله ای است که در دو صفحه مقابل هم، در کنار خودش تکرار مى شود و از جهت حسی نیز چون دو صفحه مقابل هم یک نمای بصری را به وجود می‌آورند، بهتر است بین دو نیمه این نما، حداقل فاصله ضروری وجود داشته باشد.

پایه کار بعضی از کتاب ها شطرنجی می باشد؛ این نوع گرید که برای کتاب هایی استفاده مى شود که تصاویر زیادی دارند و یا فقط مجموعه تصاویری را ارائه می کنند تقسیم صفحه به واحدهای یک اندازه است.

در این روش، پس از در نظر گرفتن حاشیه های لازم برای صفحه، بقیه سطح صفحه را به تعدادی مربع تقسیم می کنند و زمینه شطرنجی حاصل شده، اساس صفحه آرایی مى شود که هر عکس، تعدادی مشخص و عدد صحیحی از واحدهای مربع شکل را اشغال می کند. تعداد این مربع ها ارجح است که زیاد نباشند.

در این روش طراحی گرید، البته اگر واحدهای تقسیم شده به شکل مربع باشند، امکانات بصری مناسبتری ایجاد مى شود؛ ولی اگر این واحدها مستطیل هم باشند، کاملاً عملکرد دارند و حتی در مواردی ممکن است ضرورتی سبب شود که به جای مربع، مستطیل افقی یا مستطیل عمودی و حتی متوازی الاضلاع یا لوزی در نظر گرفته شوند. علاوه بر کاربرد گرید در صفحه آرایی کتاب، مجله، روزنامه، کاتالوگ و بروشور و لزوم آن در هر اثر گرافیک که چند سطر واژه داشته باشد، حضور آن در بسیاری از سایر آثار گرافیک مشاهده مى شود در این پایه کارها، بهتر است اندازه هر خانه شطرنجی به جای آن که بر حسب سیستم متریک باشد، بر حسب سیسیرو رسم گردد، یعنی اندازه هر خانه مربع، ۵/۴ میلیمتر باشد.

پایه کار باید برای استفاده از عناصر بصری متفاوتی مانند حروف متن، عنوانها، تصاویر و ریز نقش ها مناسب باشد.

گرید یک الگوی از پیش تعیین شده نیست بلکه در هر  کتاب شکل ویژه ای دارد. گرید، باعث ایجاد تناسب بین طرح و مطالب، تبدیل پراکندگی به تجمع، ایجاد خلاقیت های منطقی و جلوگیری از اتلاف وقت می شود و امروزه در تمام مواردی که با سطر هایی از نوشتار سروکار داریم، ضروری است.

در گرید برای تفکیک عملکردهای مختلف، می توان از انواع خط چین استفاده کرد و غیر از آن، طراح برای سهولت در صفحه آرایی می تواند ، هر علامتی را که صلاح بداند، در گرید منظور نماید.